(( نمایشنامه خطبه غدیر ))
خداوند در آیات 11تا 17 سوره نور میفرماید:
همانا کسانى که آن بهتان را بستند (و به عایشه تهمت کار ناشایست زدند که رسول و مؤمنان را بیازارند) گروهى همدست از (منافقان) شمایند نپندارید ضررى از آن به آبروى شما مىرسد بلکه خیر و ثواب نیز (چون بر تهمت صبر کنید از خدا) خواهید یافت هر یک از آنها به عقاب گناه خود خواهند رسید و آن کس از منافقان که رأس و منشأ این بهتان بزرگ گشت هم او به عذابى بزرگ معذب خواهد شد. (11)
پیامها
1 برخى از اصحاب رسول اللَّه (صلوات اللَّه علیه) عادل نبودند. «جاؤُ بِالْإِفْکِ»
2 گاهى شایعهسازان، با سازماندهى قبلى و قصد توطئه، شایعه را القا مىکنند.
«عُصْبَةٌ» ( «عُصْبَةٌ» یعنى گروه متشکّل و متعصّبى که هدفى را دنبال مىکند)
3 شایعه سازان در میان خود شما هستند. «مِنْکُمْ»
4 گاهى در پیشآمدها و تهمتهاى ناروا منافعى وجود دارد. (مانند روشنشدن چهرهى مخالفان، پیدا شدن هوشیارى، امدادهاى الهى براى مظلوم) «لا تَحْسَبُوهُ شَرًّا لَکُمْ»
5 امید دادن به خودىها در برابر توطئه و تهمت بدخواهان لازم است. «بَلْ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ»
6 کیفرهاى الهى، عادلانه و متناسب با اعمال ماست. «لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ مَا اکْتَسَبَ»
7 در گناهان دستهجمعى، هر یک از شرکا به مقدار سهم خود مجرم است. «لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ مَا اکْتَسَبَ مِنَ الْإِثْمِ»
8 انسان زمانى مجرم و مقصّر است که با علم و قصد گناه کند. «اکْتَسَبَ مِنَ الْإِثْمِ»
9 پیامد گناه هر کس گریبانگیر خود اوست. «لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ مَا اکْتَسَبَ مِنَ الْإِثْمِ» 10
مجازات کسى که مسئولیّت و نقش اصلى را دارد بزرگتر است. «وَ الَّذِی تَوَلَّى کِبْرَهُ ... عَذابٌ عَظِیمٌ»
تفسیر نور، ج8، ص: 154
آیا سزاوار این نبود که چون (از منافقان) چنین بهتان و دروغها شنیدید مردان و زنان مؤمن حسن ظنّشان درباره یکدیگر بیشتر شده و گویند: این دروغى است آشکار؟ (12)
پیامها
1 دامن زدن به شایعه و پخش آن، ممنوع است. ( «لَوْ لا» نشانهى توبیخ از سوء ظن و پخش شایعات است)
2 در جامعهى اسلامى باید روحیهى حسن ظن حاکم باشد. «ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَیْراً» (حسن ظن، یکى از آثار ایمان است).
3 همهى مردم در برابر آبروى یک «فرد» مسئولند. «الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ» 4 بنى آدم اعضاى یکدیگرند. تهمت به هر عضوى از جامعهى اسلامى، همانند تهمت به دیگر اعضاست. «بِأَنْفُسِهِمْ خَیْراً»
3 همهى مردم در برابر آبروى یک «فرد» مسئولند. «الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ» 4
بنى آدم اعضاى یکدیگرند. تهمت به هر عضوى از جامعهى اسلامى، همانند تهمت به دیگر اعضاست. «بِأَنْفُسِهِمْ خَیْراً» 5
اصل اوّلیه در عمل مسلمان، صحت است، مگر جرم او با دلیل ثابت شود. «ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَیْراً»
6 حفظ حریم پیامبر (صلوات اللَّه علیه) و خانوادهاش بر هر مؤمنى واجب است. «لَوْ لا ... قالُوا هذا إِفْکٌ مُبِینٌ»
7 در برابر شنیدههاى ناروا در مورد مؤمنان، سکوت ممنوع است. «لَوْ لا ... قالُوا هذا إِفْکٌ مُبِینٌ»
تفسیر نور، ج8،
چرا (منافقان) بر دعوى خود چهار شاهد (عادل) اقامه نکردند؟ پس حالى که شاهد نیاوردند البته نزد خدا مردمى دروغزنند. (13)
و اگر فضل و رحمت خدا در دنیا و عقبى شامل حال شما (مؤمنان) نبود به مجرّد خوض در این گونه سخنان (نفاق انگیز) به شما عذابى بزرگ مىرسید. (14)
زیرا شما آن سخنان را از زبان یکدیگر تلقّى کرده و حرفى بر زبان مىگفتید که علم به آن نداشتید و این کار را سهل و کوچک مىپنداشتید در صورتى که نزد خدا (گناهى) بسیار بزرگ بود. (15)
چرا به محض شنیدن این سخن نگفتید که هرگز ما را تکلم به این روا نیست، پاک خدایا، این بهتانى بزرگ است؟ (16)
خدا به شما (مؤمنان) موعظه و اندرز مىکند که زنهار دیگر گرد این چنین سخن نگردید اگر اهل ایمانید. (17)